Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika? Prawne aspekty wypowiedzenia umowy o pracę

Teoretycznie pracodawca zachowuje pełną swobodę w zakresie doboru pracowników i może dowolnie decydować o tym, z kim chce współpracować. W praktyce pracownicy są chronieni przed nieuprawnionym zwolnieniem, a definicja tego określenia jest naprawdę szeroka. Nie chcąc narażać się na problemy prawne w związku ze zwolnieniem pracownika, zawsze warto mieć 100% pewność i konkretne uzasadnienie dla wypowiedzenia umowy o pracę. W naszym artykule omawiamy powody zwolnienia pracownika, które dopuszczają obowiązujące w Polsce przepisy.

Klasyczne przyczyny rozwiązania umowy o pracę

Pracodawca ma święte prawo wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę w sytuacji, gdy pracownik dopuścił się uchybień wynikających z jego niedbalstwa i pracodawca nie widzi możliwości dalszej współpracy.

Dopuszczalnym powodem rozwiązania umowy o pracę jest niska efektywność pracownika, co podlega indywidualnej ocenie. Warto natomiast pamiętać, że w takich przypadkach pracodawca powinien najpierw przeprowadzić rozmowę dyscyplinującą z pracownikiem.

Umowę o pracę można wypowiedzieć w sytuacji, gdy pracownik nie jest dyspozycyjny w związku z licznymi nieobecnościami w pracy.

Jeśli pracownik podjął działania szkodliwe dla pracodawcy (np. wykrada poufne dane czy świadczy pracę dla konkurencji), to także jest to podstawą do wypowiedzenia umowy o pracę.

Umowę z pracownikiem można rozwiązać również wtedy, gdy następuje likwidacja stanowiska i pracodawca nie ma możliwości przeniesienia danej osoby na inne stanowisko.

Kiedy można zwolnić pracownika bez wypowiedzenia?

Pracodawca ma możliwość rozwiązania umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym, bez wcześniejszego wypowiedzenia i przysługujących z tego tytułu przywilejów pracowniczych. Taka sytuacja może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy pracownik:

• dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych – na przykład stawił się w miejscu pracy pod wpływem alkoholu,
• popełnił przestępstwo, które uniemożliwia mu dalszą pracę na danym stanowisku (przestępstwo musi zostać stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu),
• utracił z własnej winy uprawnienia niezbędne do pracy na zajmowanym stanowisku, na przykład prawo jazdy w wyniku jazdy pod wpływem alkoholu,
• jest niezdolny do pracy przez bardzo długi czas w skutek choroby, a okres zwolnienia przekracza 3 miesiące (jeśli pracownik był zatrudniony u pracodawcy krócej niż 6 miesięcy) lub łączny okres choroby przekracza okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące.

W każdym innym przypadku zwolnienie bez wypowiedzenia umowy o pracę może zostać uznane za naruszenie praw pracowniczych i skończyć się w sądzie pracy, który z dużym prawdopodobieństwem przyzna rację pracownikowi.