Kiedy nie trzeba zakładać firmy, aby prowadzić działalność zarobkową?

Polskie prawo gospodarcze i podatkowe jest jednym z najbardziej skomplikowanych na świecie, a wprowadzenie reformy ordynacji podatkowej o ładnej marketingowej nazwie „Polski Ład” tylko pogorszyło sytuację. Dobrym przykładem będzie tutaj problem ze zdefiniowaniem tego, kim właściwie jest przedsiębiorca. Gubią się w tym księgowi, doradcy podatkowi, ale i sami urzędnicy z poszczególnych ministerstw. Również dlatego kilka lat temu wprowadzono systemowe rozwiązanie, które pozwala prowadzić działalność zarobkową bez konieczności zakładania firmy. O dostępnych opcjach przeczytasz w naszym poradniku.

Musisz założyć firmę czy nie? Trudne pytanie…

Wiele osób, które chcą sobie tylko dorobić do pensji czy emerytury, ma wątpliwości, czy to, co robią kwalifikuje się już, jako działalność gospodarcza czy też nie. I trudno się temu dziwić. Przepisy są tak zagmatwane i niejednoznaczne, że regularnie dochodzi do absurdów, gdy Urząd Skarbowy nie widzi w osobie fizycznej przedsiębiorcy, ale Zakład Ubezpieczeń Społecznych już tak (klasycznym przykładem będą tutaj wspólnicy spółki jawnej).

Jak ma się zatem odnaleźć w tym osoba, która nie przeczytała całej ustawy podatkowej, nie zajmuje się tym na co dzień, niekoniecznie chce zakładać firmę, ale też nie może ryzykować, że zostanie na nią nałożona kara za wykroczenie skarbowe? No i tutaj pojawia się problem. Najłatwiej można go rozwiązać sprawdzając, czy to, co robimy, ma cechy działalności gospodarczej, a więc:

• ma cel zarobkowy (działalność jest nastawiona na osiągnięcie zysku),
• jest wykonywane w sposób zorganizowany (przykładowo wynajmujesz pomieszczenie na potrzeby tej działalności, inwestujesz w elementy charakterystyczne dla marki biznesowej, jak logo, strona www, sklep online etc.),
• jest wykonywane w sposób ciągły (czyli działalność stale przynosi zysk i stanowi podstawowe zajęcie wykonawcy),
• jest wykonywane we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność,
• wiąże się z tym jakieś ryzyko gospodarcze (np. utraty zainwestowanego kapitału, narażenia się na zgłoszenia reklamacyjne etc.).

Niby proste, ale jednak wiele spośród tych punktów może podlegać daleko idącym interpretacjom, zwłaszcza ze strony urzędników. Jeśli więc masz jakiekolwiek wątpliwości, czy w Twoim przypadku istnieje obowiązek zarejestrowania działalności gospodarczej, to po prostu omów tę kwestię z pracownikiem lokalnego Urzędu Skarbowego, a najlepiej z doradcą podatkowym.

Z poziomu skomplikowania i nieprzyjazności obowiązujących w Polsce przepisów sprawę zdali sobie także rządzący. Efektem tej refleksji było wprowadzenie kilku rozwiązań, które umożliwiają prowadzenie działalności zarobkowej bez konieczności założenia firmy.

Działalność nierejestrowa

Działalność nierejestrowa, nazywana również nierejestrowaną lub nieewidencjonowaną, to po prostu drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, która nie wymaga oficjalnego zakładania firmy. Można ją wykonywać i czerpać z tego tytułu zyski bez uzyskania wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Oczywiście nie bezwarunkowo.

Działalność nierejestrową można prowadzić tylko wtedy, gdy:

• przychody osiągane z tytułu tej działalności w 2022 roku nie przekraczają kwoty 1505 zł miesięcznie (czyli 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę) i to w każdym miesiącu;
• w okresie ostatnich 60 miesięcy osoba wykonująca działalność nierejestrową nie prowadziła działalności gospodarczej;

Przykład 1:

Anna Nowak w styczniu 2022 roku rozpoczęła działalność polegającą na sprzedaży rękodzieła. Co miesiąc przynosi jej ona 1200 złotych przychodu. Anna nie musi więc zakładać firmy.

Przykład 2:

Tomasz Kowalski w styczniu 2022 roku rozpoczął działalność kowalstwa artystycznego. W pierwszych trzech miesiącach osiągał z tego tytułu przychód w kwocie do 1500 złotych. Jednak już w kwietniu jego przychód wzrósł do 2000 złotych. Tomasz utracił tym samym prawo do wykonywania działalności nierejestrowej i w ciągu 7 dni od momentu osiągnięcia takiego przychodu ma obowiązek założenia firmy.

Od powyższych zasad są jednak wyjątki. Działalności nierejestrowej nie można wykonywać, jeśli działalność ta:

• wymaga uzyskania zezwolenia, koncesji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej (np. sprzedaż alkoholu, organizacja imprez turystycznych, ochrona osób i mienia, usługi detektywistyczne czy zbieranie odpadów);
• została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza na mocy ustawy – Prawo przedsiębiorców (np. pośrednictwo ubezpieczeniowe, prowadzenie ksiąg rachunkowych);

Działalność nierejestrowa niesie ze sobą szereg korzyści dla wykonującej ją osoby fizycznej. Poza uniknięciem formalności związanych z założeniem firmy są to:

• brak obowiązku płacenia składek na ubezpieczenia społeczne i składki zdrowotnej z tytułu wykonywanej działalności;
• brak obowiązku opłacania zaliczek na podatek dochodowy;
• brak obowiązku bycia czynnym podatnikiem VAT (z uwagi na niskie przychody);
• brak obowiązku ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej;
• proste księgowanie sprzedaży i kosztów uzyskania przychodu;

Z dochodów uzyskanych w ramach działalności nierejestrowej rozliczamy się w zeznaniu rocznym PIT-36 – jest do tego specjalna rubryka. Wpisujemy swój przychód oraz udokumentowane koszty i na tej podstawie wyliczamy podatek do zapłaty.

Pamiętaj!

Wykonując działalność nierejestrową musisz ewidencjonować sprzedaż, a na żądanie kupującego wystawić fakturę lub rachunek.

Agroturystyka

Agroturystyka to po prostu wynajem pokoi, sprzedaż domowych posiłków i świadczenie innych usług turystycznych w gospodarstwie rolnym. Właściciele takich gospodarstw, którzy są rolnikami, mogą czerpać przychody z tytułu tej działalności bez obowiązku zakładania firmy. Jest to głęboki ukłon w stronę rolników, dzięki czemu mogą oni zyskać dodatkowe źródło pieniędzy, przy okazji promując uroki polskiej wsi. Biznes agroturystyczny rozwija się w naszym kraju w bardzo szybkim tempie, stając się realną alternatywą dla branży hotelarskiej.

Produkcja wina

Polska nie jest zagłębiem winiarskim, natomiast w naszym kraju istnieje długa tradycja produkcji wina i napojów winnych na własny użytek. Przepisy zwalniają z obowiązku założenia firmy każdego, kto jest rolnikiem i produkuje do 100 hektolitrów wina rocznie.

Jeśli jednak wino to ma być wprowadzane do obrotu gospodarczego, to niezbędne jest już zarejestrowanie winnicy w ewidencji producentów.

Rolniczy handel detaliczny

Rolnik, który produkuje i sprzedaje własne wyroby pochodzenia roślinnego i odzwierzęcego nie musi rejestrować działalności, o ile nie są to produkty uzyskane w ramach działów specjalnych produkcji rolnej oraz produkty opodatkowane podatkiem akcyzowym. Dodatkowe warunki do uzyskania zwolnienia z rejestracji firmy to:

• przy produkcji, przetwarzaniu i sprzedaży tych produktów nie są zatrudnione żadne osoby na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło czy innych umów, poza ubojem zwierząt w rzeźni oraz obróbce poubojowej tych zwierząt, jak również sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszów;
• prowadzenie ewidencji sprzedaży;
• produkcja odbywa się z wykorzystaniem minimum 50% surowców z własnej uprawy lub hodowli, z wyłączeniem wody;

Jak widać istnieje kilka dopuszczalnych prawnie sposobów na prowadzenie działalności zarobkowej bez obowiązku zakładania firmy. Najlepszą opcją pozostaje działalność nierejestrowa, która stanowi bardzo dobry sposób na wystartowanie z działalnością bez ryzyka i przekonanie się, czy warto dalej rozwijać się w tym kierunku, docelowo formalizując własny biznes.